บทบาทการเป็นช่างภาพ

เสริมคุณ คุณาวงศ์ เริ่มรู้จักและหลงใหลการถ่ายภาพ เมื่อเป็นนิสิตชั้นปีที่ 1 ของคณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

พ.ศ 2522 เป็นช่างภาพในแวดวงมหาวิทยาลัยจากหนังสือนิสิตนักศึกษา
พ.ศ 2525 ผลงานประเภทภาพถ่ายชีวิตผู้คนตามท้องถนน (Street Photo)
พ.ศ 2526 ผลงานภาพถ่ายโบราณวัตถุและพระพุทธรูปในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
พ.ศ 2535 ผลงานศิลปะร่วมสมัยด้วยภาพชุด “พิธีกรรม” และชุด “ดิน น้ำ ลม ไฟ”
พ.ศ 2536 ถ่ายภาพผลงานชุด “แสงและเงา” และ “บิน”
พ.ศ 2549 ได้รับคัดเลือกให้เป็น 1 ใน 7 ช่างภาพหลวง ถ่ายภาพหลวง ถ่ายภาพในงานพระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี
ผลงานนิทรรศการเดี่ยว
พ.ศ 2551 แสดงนิทรรศการเดี่ยวครั้งแรก ในชื่อชุด “สัญลักษณ์ สายน้ำ ก้อนหินและพันธนาการ” ซึ่งเป็นภาพเปลือยของชายหญิงในลักษณะศิลปะการจัดวาง
พ.ศ 2554 เสนอความคิดสะท้อนสังคมโลกในยุคปัจจุบันที่บทบาทและสถานภาพของผู้คนได้กลายเป็นพันธนาการซึ่งเป็นตัวกำหนดความคาดหวังของสังคม เฉกเช่นเดียวกับการสวมหัวโขนในนิทรรศการ “โขน ฅน สิ่งสมมติ”
พ.ศ 2555 จัดนิทรรศการชุด “วจนพุทธปฎิมา” ซึ่งนำเสนอความงามของพระพุทธรูปผ่านเทคนิคแบบผสมผสานในการถ่ายภาพเพื่อเกิดภาพความงามเพียงเสี้ยววินาที ด้วยเทคนิคการถ่ายภาพแบบความไวสูง (High Speed Shooting) โดยนิทรรศการจัดขึ้นที่ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หอศิลป
พ.ศ 2556 เขาได้กลับมาสร้างผลงานที่เน้นสรีระของมนุษย์อีกครั้งหนึ่งโดยยังคงได้นำเอา รอยสัก ที่มีเอกลักษณ์ของไทยและเทคนิคการถ่ายภาพซ้อนจากกระจกสะท้อนแสง (Reflective Glass) เข้ามาใช้ในงานชุดนี้ ในชื่อชุด “เดอะบลูแมน”

ผลงานก่อนปี 2551

ในระหว่างการเป็นนิสิตชั้นปีที่ 3-4 ในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
เสริมคุณ คุณาวงศ์ ได้เริ่มถ่ายภาพที่เป็นผลงานศิลปะซึ่งครอบคลุมผลงานทั้งประเภทสตรีทอาร์ต
ไปจนถึงงานหุ่นนิ่ง ตั้งแต่นั้นมานับได้ว่าเป็นเวลากว่า 10 ปี
ก่อนที่จะมีนิทรรศการผลงานภาพถ่ายครั้งแรก

ภาพถ่ายชีวิตผู้คน ปี พ.ศ. 2525

ภาพถ่ายชุดพิธีกรรม ปี พ.ศ. 2535

ภาพถ่ายชุดบิน ปี พ.ศ. 2536

ภาพถ่ายชุดจิตวิญญาณไทย ปี พ.ศ. 2554

ร่างกาย สายน้ำ
ก้อนหิน และพันธนาการ

ภาพถ่าย ชุด ร่างกาย สายน้ำ ก้อนหิน และพันธนาการ
เป็นภาพถ่ายสื่อผสมครั้งแรก ซึ่งสะท้อนแนวคิดที่ว่าร่างกายของมนุษย์กับธรรมชาติเป็นหนึ่งเดียวกัน
แต่มนุษย์ผู้ชายกระทำต่อมนุษย์ผู้หญิงด้วยการพันธนาการในหลายมิติ ภาพถ่ายชุดนี้
ประกอบด้วยผลงานภาพถ่ายขาวดำ ภาพ 3 มิติด้วยวิธีสเตอริโอ และภาพถ่ายแบบคอลลาจ
โดยได้ใช้ประสบการณ์ในสายการถ่ายภาพอาชีพและความหลงใหลในงานประติมากรรม
โดยถ่ายภาพมนุษย์แบบวัตถุจัดแสดงเพื่อสร้างสรรค์ผลงานชุดนี้

ร่างกาย

ลายแสง

สายน้ำ

เสียงลม

ก้อนหิน

พันธนาการ

ผลงานภาพถ่ายในชุด ร่างกาย สายน้ำ ก้อนหิน และพันธนาการ มีทั้งหมด 41 ผลงาน

โขน ฅน สิ่งสมมติ

ผลงานชุด โขน ฅน สิ่งสมมติ
เป็นภาพสะท้อนของสังคมโลกในปัจจุบันที่บทบาทและสถานภาพของผู้คน
ได้กลายเป็นพันธนาการเป็นตัวกำหนดความคาดหวังของสังคม ความคาดหวังของผู้คน
แวดล้อมตัวเรารวมไปถึงความคาดหวังในตัวเราเอง หัวโขนและหน้ากากที่เราทุกคนสวมอยู่ทุกวัน
ล้วนเป็นสิ่ง “สมมติ” เป็นสิ่งที่ไม่แน่นอน ไม่คงที่ เปลี่ยนแปลงอยู่ทุกขณะจิตและจะต้องดับไปในที่สุด
ตั้งแต่เกิดจนตาย มนุษย์เกือบทุกคนบนโลกใบนี้ ได้แบกรับสิ่งสมมตินี้ไว้ทุกคน
ในทางตรงข้ามหากเราสามารถถอดหัวโขนและหน้ากากเหล่านี้ออกไปแล้วกลับมาสู่ความเป็นมนุษย์
ผู้ปราศจากความถือตนและอคติใด ๆ นั้น จะเป็นความสุขที่แท้จริงและยั่งยืนตลอดกาล

ภาพผลงานชุด โขน ฅน สิ่งสมมติ

ผลงานภาพถ่ายในชุด โขน ฅน สิ่งสมมติ มีทั้งหมด 39 ผลงาน

วจนพุทธปฏิมา

วจนพุทธปฏิมา เป็นผลงานภาพถ่ายที่ได้นำพระพุทธรูปจากสมัยต้นจนถึงปัจจุบัน
มาแสดงในวิธีการอันหลากหลายทั้งหมด 4 ชุดด้วยกัน ประกอบด้วย ชุดละอองปิติ
ชุดปิดทองหลังพระ ชุดรัศมีธรรม และชุดรู้ทุกข์รู้ธรรม
ภาพถ่ายทุกภาพเป็นการถ่ายภาพในการกดชัตเตอร์เพียงครั้งเดียวและไม่มีการตกแต่ง
ในการย้ายองค์ประกอบใด ๆ ของภาพถ่าย สิ่งที่ปรากฎในภาพ
จึงเป็นเพียงเสี้ยวนาทีที่จะไม่หวนกลับมาอีกตลอดกาล ดังคำสอนของพระพุทธองค์ในเรื่องความไม่เที่ยง
ไม่สามารถตั้งอยู่และจะต้องดับไปของทุกสรรพสิ่ง
ณ ขณะที่ฉีดพ่นมวลและละอองน้ำไปในอากาศในตำแหน่งแห่งที่ที่ไม่อาจควบคุมได้
การถ่ายภาพได้หยุดความเคลื่อนไหวเหล่านั้นไว้ นาทีแห่งการปิดแผ่นทองคำเปลว
ลงบนด้านหลังขององค์พระปฏิมาและขณะที่โบกพัดมวลอากาศในแสงแผ่ซ่าน
รวมถึงการใช้สมาธิเขียนตัวอักษรที่เชื่อมโยงไปถึงคำสอนขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า
เหล่านี้ทั้งหมดเป็นความสุขสงบยิ่งของผม
หากความงามของพระพุทธรูปที่ปรากฎในภาพถ่ายชุดนี้จะเป็นประกายแสงเล็ก ๆ
ที่พาให้มนุษย์ผู้หนึ่งก้าวเข้ามาสู่พุทธศาสนายิ่งขึ้นก็จะเป็นบุญอันประเสริฐ

ละอองปิติ

ปิดทองหลังพระ

รัศมีธรรม

รู้ทุกข์รู้ธรรม

ผลงานภาพถ่ายในชุด วจนปฏิมา มีทั้งหมด 54 ผลงาน

เดอะบลูแมน

ภาพถ่ายชุด เดอะบลูแมน เป็นผลงานที่ใช้ สี เป็นองค์ประกอบสำคัญ
เน้นความงามของรูปทรงบริสุทธิ์แห่งร่างกายมนุษย์ ขณะที่ผมกำลังถ่ายทำภาพชุดนี้
บางชั่วขณะผมหลงคิดไปว่านายแบบที่อยู่ข้างหน้าเป็นรูปปั้นในศิลปะกรีกโรมัน 
ณ วินาทีนั้นผมเชื่ออย่างสนิทใจว่ารูปทรงของมนุษย์เป็นหนึ่งในศิลปกรรมที่งดงามที่สุดบนโลกใบนี้
งานชุดนี้ แบ่งออกเป็น 3 ตอน

ตอนที่ 1 ร่างกาย
เป็นการถ่ายทอดความงามบริสุทธิ์
ที่เป็นผลิตผลของธรรมชาติด้วยเทคนิคการถ่ายภาพที่เป็นพื้นฐานที่สุด
โดยมีการบอดี้เพนท์ลงบนร่างกายของนายแบบและนางแบบเพื่อสื่อสาร
ความสมบูรณ์แบบของมนุษย์

ตอนที่ 2 หลอมรวม
เป็นการสะท้อนสัญชาตญานของการเป็นสัตว์สังคมของเรา
การทับซ้อนของมนุษย์ผู้ชายและมนุษย์ผู้หญิงจากระดับรูปทรงจนไปถึงระดับจิตวิญญาณ
ความเป็นหญิงที่อยู่ในผู้ชาย ความเป็นชายที่อยู่ในผู้หญิง และในที่สุดการทับซ้อนนั้น
ในบางมิติก็ได้หลอมรวมมนุษย์ให้กลายเป็นหนึ่งเดียวกันอย่างน่าอัศจรรย์
ผมใช้เทคนิคการสะท้อนของกระจกรีเฟคทีฟกลาสที่ทำหน้าที่เหมือนกระจกเงาโปร่งแสง
จึงสามารถเห็นภาพสะท้อนแบบกระจกเงา ในขณะเดียวกันเมื่อมีการให้แสงกับวัตถุหลังกระจก
เราก็ยังสามารถเห็นวัตถุนั้นซ้อนเข้ามาในกระจกเงาได้ด้วย ผมเลือกที่จะถ่ายทำด้วยเทคนิคนี้
ด้วยความตั้งใจที่จะสร้างภาพทับซ้อนโดยไม่ใช้กระบวนการตกแต่งรูปทางกราฟฟิก
แม้จะยุ่งยากในการทำงานมากกว่า แต่ก็ถือว่าเป็นเรื่องท้าทายและเป็นวิธีที่ผมรู้สึกมีความสุข
ที่ได้เห็นภาพซ้อนจากวัตถุสามมิติแสดงอยู่ตรงหน้าในขณะถ่ายทำ คุณอาจจะสามารถเห็น
ความแตกต่างระหว่างภาพที่สะท้อนจากกระจกที่มีความสั่นไหวกับภาพจริงที่มองทะลุกระจกเข้าไป

ตอนที่ 3 จิตวิญญาณ
ผมอดที่จะนำเอาเอกลักษณ์ความเป็นไทยบางอย่างที่ผมหลงใหลมาโดยตลอด
เข้ามาเป็นองค์ประกอบในงานชุดนี้ไม่ได้ ยันต์เป็นรูปรอยสักที่สะท้อนความปรารถนา
ของมนุษย์ที่ต้องการจะเป็นยิ่งกว่ามนุษย์อย่างสามัญ เราอยากจะอยู่คงกระพัน
เราอยากจะเป็นที่รัก เราอยากจะแก่กล้าและกร้าวแกร่ง
ในบางครั้งมนุษย์ยังปรารถนาที่จะมีศักยภาพแบบพิเศษ อย่างที่สัตว์บางชนิดมี
เหล่านี้ทั้งหมดเป็นความปรารถนาของเราที่จะแสดงความเป็นตัวตน
ในการปรากฎต่อเพื่อนมนุษย์คนอื่น ๆ นับเป็นสิ่งยากต่อการอธิบายด้วยภาษาใด ๆ
แต่ผมเชื่อว่าความปรารถนาเหล่านี้เป็นสิ่งที่มนุษย์ทุกคนเข้าใจดี
เพราะมันมีอยู่ในตัวพวกเราทุกคน
งานชุดนี้ ผมใช้เทคนิคการฉายภาพลงบนผิวหนังเพื่อให้รูปยันต์ต่าง ๆ
โค้งเข้ากับรูปทรงของกล้ามเนื้อและในอีกมิติหนึ่งยังเป็นการสะท้อนถึงความหมายของการผนึกแน่น
ไปสู่ระดับจิตวิญญาณของกิเลสและมนตราที่มนุษย์ถวิลหาอีกด้วย

ร่างกาย

หลอมรวม

จิตวิญญาณ

ผลงานภาพถ่ายในชุด The Blue man มีทั้งหมด 40 ผลงาน